De Kale Berg

Vorige week bereikte ons het trieste bericht dat een vriend van mijn zus en zwager plotseling is overleden. In 1 dag van gezond naar -niet meer-. Door een acute hersenvliesontsteking weggerukt uit het leven. 45 Jaar en als piloot over de hele wereld gevlogen. Maar nu begonnen aan zijn laatste reis, bestemming onbekend.

Vol goede moed vertrokken we in een grote groep vanuit Nederland naar Zuid-Frankrijk voor de grote fietstocht. Maar de beklimming van de Kale Berg draaide uit op een rit vol ontberingen.
De Italiaanse dichter Petrarca was de eerste beroemdheid die – voorzover bekend – de Mont Ventoux beklom. Dat was op 26 april 1336. Daarmee was hij een van de eerste toeristen in de menselijke geschiedenis, de eerste bergsporter. Hij schreef in een brief dat hij op de top had gelezen in een meegebrachte zakuitgave van de “Confessiones” van de kerkvader Augustinus.

Ik keek er al lange tijd naar uit en eindelijk was het zover! Afgelopen zondag zond Kruispunt de documentaire 'de mythe van de Mont Ventoux' uit. Een documentaire waarin mensen gevolgd worden, die ergens deze zomer de Ventoux beklommen. En waarin de vraag centraal staat: waarom...? Waarom willen mensen eigenlijk deze berg op? Ook wel 'De weg naar de hel', 'Midlife Mountain', of 'Reus van de Provence' genoemd. doen?

Weken lang ben ik na het krijgen van de diagnose gewoon door gegaan, maar nu zit ik dan toch thuis. Verdriet valt niet te ontkennen. En als je er overdag niet de tijd voor neemt, dan wreekt het zich 's nachts wel. Nachtmerries, plafond staren, miljoenen schaapjes heb ik reeds geteld. Tijd om toe te geven, dat ik moet zien te gaan dealen met mijn vonnis. Tijd om de ruimte te nemen voor verdriet.

Oké, ik weet het. Ik heb het zelf gezegd...Dat ik graag wil voelen dat ik leef, juist door af te zien. Live it to the max! Maar op dit moment trek ik dat 'levende', sterk in twijfel. Vraag ik me eerder af, of ik nu in de hemel ben, of in de hel..? Wat ben ik voor een idioot..? What was i thinking..? En vooral, wat ben ik hier in hemelsnaam aan het doen?

2.00.15 uur. Het staat er echt. Vijftien seconden. Ik godver even hardop, maar moet even daarna ook glimlachen. Dit is een goed verhaal, denk ik bij mezelf. Ik had tegen wie het maar wilde horen aangekondigd dat mijn fietsdoel dit jaar heel duidelijk was: binnen twee uur de Ventoux oprijden. Dat leek haalbaar. Ik had de hele winter doorgefietst, was een paar kilo afgevallen, had een prachtige lichtere fiets geregeld bij Canyon en meer van dat soort marginal gains.

Vakantie is voor mij fietsen in Frankrijk. De secundaire wegen zijn rustig en leiden langs de mooiste plaatsen en vergezichten. Eerst twee weken inrijden in de Gard en dan een week fietsgenot in de Provence. Vanuit ons vakantieverblijf in Malaucène kun je prachtige tochten rijden door de Vaucluse, de Drôme, de Dentelles de Montmirail of langs de Gorges de la Nesque.

“Een godvergeten Con ben je, un salop, maar ça m’en fou, het kan me geen reet schelen want ik zal het niemand vertellen. Net als iedereen zal ik lachend zeggen dat je mijn vriend bent, een grote vriendelijke reus. Zoals iedereen zal ik liegen over je ware aard. Over de arrogantie waarmee je jouw plek in de Provence claimt.

Het is warm in de Provence. 33 graden overdag met de pieken rond 17 uur van 35 graden. We komen nu al 18 jaar aan de voet van de Ventoux, en zo warm hebben we het niet vaak meegemaakt. In heel Zuid-Frankrijk is het extreem warm. Afgelopen vrijdag reden de Tourrenners van de Pyreneeën naar Rodez, en daar was het nóg warmer, tot 38 graden. Robert Gesink zei dat hij 25 bidons had leeggedronken. Dat is 12,5 liter vocht. In 1967 reed Tom Simpson hier op 2 bidons de Ventoux etappe. TWEE BIDONS.

Ik zit in een zachte bioscoopstoel, kijk naar de film Ventoux en zie mezelf weer fietsen op de flanken van de Franse berg. In het wiel van Thijs Zonneveld. Langs de kant van de weg ziet het zwart van de mensen. Ze zitten, hangen, drinken, lachen, roepen. Wachten.
Hee, dat is Thijs Zonneveld! Hup Thijs!
Amai, dat is Marijn de Vries! Allez Marijn!

Een paar maanden geleden kwam het belachelijke, nu blijkt, idee in me op om drie keer op één dag de Mont Ventoux te bedwingen. Van alle kanten een keer omhoog fietsen. Ik was me er van bewust dat het een hele opgave zou worden, niet iets wat je zo maar even zou doen. Maar ik was er van overtuigd dat het me zou lukken. De allerlaatste kilometers van de 138 kilometer tellende tocht zou ik fietsen op Verdi’s triumphant march uit de opera Aïda. Op de laatste klanken zou ik van mijn fiets stappen en een diepe buiging maken. In mijn gedachten zou het zo gaan.

Het is feestelijk wakker worden, de eerste dag in Bedoin. We horen allemaal straatgeluiden. Veel gepraat, auto’s die af en aan rijden. Laden en lossen.
Als we iets verder “ons” terrein oplopen, kunnen we de hoofdstraat in kijken. En dan zien we dat het markt is vandaag. We hadden het kunnen weten want overal in het dorp staan borden dat er op maandag tot twee uur niet geparkeerd mag worden vanwege diezelfde markt.

‘Meer dan dit dorst ik er niet in te pomp’n.’ Ik keek naar het metertje op de gammele fietspomp: 4.0 bar. De vriendelijke Groninger trok onder een borstelige snor zijn rechtermondhoek in een verontschuldigende krul. ‘Als ik er meer in douw, klapt ie straks weer.’ In de verzengende hitte, aan de voet van Mont Ventoux, had de man zich van de tuinstoel voor zijn camper gehesen om een roestig Simson-setje tevoorschijn te toveren en mijn vierde lekke band in twee dagen te plakken. En toen die bij het oppompen ook ‘pfffffffft’ deed, de vijfde.

Het woord Ventoux galmt al een aantal maanden door Nederland. Je kon de Volkskrant niet openslaan of er stond wel iets in over de film die komen ging: over de regisseur Nicole van Kilsdonk, of de hoofdrolspeelster Maruschka Detmers. En ik was verrast: het is een mooie en humoristische film die de Berg liefdevol gebruikt als een magisch decor! Je kan zien en voelen dat de regissueur Nicole iets met de Berg heeft, zij komt al jaren op een camping aan de voet en wilde dat er een verhaal kwam. En ook Bert Wagendorp’s liefde en eerbied voor deze plek is voelbaar. Ik ben blij met de film.

Je zal maar een strontvlieg zijn en dagelijks je rondje vliegen ergens op de Mont Ventoux. Dagelijks word je lastig gevallen door omhoog gevallen wieleramateurs die zo nodig hun ego gestalte willen geven, door met een te dure fiets te traag de reus van de Provence te willen bedwingen. Als vlieg kun je dan maar beter er het beste van maken en omgaan met de omstandigheden.

Al twee jaar op rij kampeer ik met mijn gezin aan de voet van de Mont Ventoux. Niet alleen omdat de camping zo kindvriendelijk is, de zon er altijd schijnt en de baguettes er zo lekker zijn. Nee, ook omdat papa zo nodig de Ventoux op moet fietsen.

De laatste weken zijn er plannen in de maak om deze zomer terug te keren naar het gebied rondom de Mont Ventoux. En dat deed me denken aan de eerste keer dat ik de berg beklom, mijn eerste echte berg.
Als een echte geesteswetenschapper laat ik me leiden door geschreven bronnen en als een echte moderne geesteswetenschapper laat ik me leiden door audiovisuele teksten. Zo ook tijdens de aanloop naar mijn beklimming van de Mont Ventoux.

Afgelopen zomer fietste ik voor het eerst in mijn amateuristische wielercarrière een aantal Franse colletjes op. Het doel dat ik voor ogen had lag ietwat zuidelijker in Frankrijk, maar om die berg te trotseren was het noodzakelijk om alvast wat te oefenen.

Hoe lang wordt er al gefietst op de Mont Ventoux? Het meest logische antwoord op deze vraag is natuurlijk: zo lang er wegen zijn die naar de top leiden. De eerste weg naar de top wordt aangelegd tussen 1880 en 1883. Men heeft het plan opgevat om op de top een observatoire te bouwen en daarom is er een verbinding nodig tussen Bedoin en de top. Bij de aanleg volgt men het oeroude tracé door de Combe de Roland, een kronkelweg die langs natuurlijke rust- en drinkplaatsen voor de paarden voert.

Op mijn zevende maakte ik kennis met het fenomeen afdalen. Ik had nog geen week nodig om over witte poeder naar het einde van pistes te razen en herhaalde dat trucje keer op keer op keer. Een stevige Oostenrijker bewaakte de sleeplift en schudde steevast met zijn snor heen en weer als ik mijn strippenkaart er wederom doorheen had gejaagd. 

De beklimming van de Mont Ventoux vereist voorbereiding en strategie. Zo had ik me voorgenomen om, komend uit Bédoin, stukje bij beetje met een lichter verzet te fietsen. Het was een zonnige dag in september, en buiten geurde het naar dennebomen, de garrigue en lavendel. Even buiten Bédoin begon de D974 al te stijgen. "Ligt deze berg me eigenlijk wel", bedacht ik nog, terwijl ik ons pelotonnetje met moeite volgde. En de eigenlijke klim moest nog beginnen!

Niet iedereen kan het navertellen. Op 800 meter van de top is een gedenksteen voor de legendarische Tom Simpson. Deze profwielrenner stierf in het harnas op de top van de Mont Ventoux. En met een van de personages uit de roman Ventoux van Bert Wagendorp liep het evenmin goed af. Geen idee of dat boek autobiografisch is.

Boze reacties via Twitter en Facebook kwamen bij de website De Kale Berg binnen naar aanleiding van een bericht op vrijdagavond jl. op diezelfde social media. Daarin wordt geconstateerd dat er zoveel troep wordt achtergelaten op de berg tijdens de beklimming. Een Nederlandse fietser was hierover zo verontwaardigd dat hij dit mailde aan De Kale Berg.

Nog een laatste keer kijk ik naar de foto, waar mijn vader en ik samen op staan. Op de boot naar Venetië. Hij met zijn arm losjes om mijn arm geslagen. Toen was hij al hartstikke ziek. Meteen prikken de tranen in mijn ogen. Snel druk ik een kus op de foto en stop hem achterin mijn fietsshirt.

"Steeds meer piepjonge renners beklimmen Ventoux. Een nieuwe trend is geboren: samen met papa of opa de Mont Ventoux beklimmen". Dit meldde Het Laatste Nieuws op 19 augustus 2014 op HLN.BE. Volgens de website reden nooit zoveel jonge kinderen de kale berg op als deze zomer.

Dit jaar was ik niet bij de Tour du ALS. Ik had een andere keuze gemaakt: ik deed mee aan de Drômetour. Vorig jaar had ik nog de hele dag boven op de top van de Ventoux gestaan om deelnemers aan de Tour du ALS te voorzien van eten, drinken en aanmoedigingen. Het was de laatste dag van een week vakantie bij De Berg. Mooi om dit mee te maken, heb zelf niets met ALS, ook niet in de familie of vriendenkring.

Je hebt keihard getraind, jij en je fiets zijn in puike conditie. Laat maar komen, die berg!
En dan... op D-Day... staat er een snoeiharde wind: de mistral. Alsof de beklimming zelf al niet zwaar genoeg is! De mistral kan de pret goed bederven.

De kale berg kan je dus van drie kanten beklimmen en dat kun je ook op één dag doen. Meer dan drie keer kan ook: tot wel zes keer op één dag.
In mijn vorige blog ging het vooral over de Franse Club des Cinglés du Mont Ventoux. Na het verschijnen in 2002 van het boek De kale berg - Op en over de Mont Ventoux nam het aantal Nederlanders en Belgen dat de Cinglé of Galérien wilde fietsen explosief toe, maar het werd nóg gekker.

Je kan de kale berg van drie kanten beklimmen en dat kun je ook op één dag doen. We hebben het hier over de meervoudige beklimmingen. Meer dan drie keer kan ook: tot wel zes keer op één dag. Deze meervoudige beklimmingen worden georganiseerd door o.a. de Franse Club des Cinglés du Mont Ventoux en het Neder-Belgisch Genootschap 'De Kale Berg'.

Begin december bracht het onvolprezen weblog De Kale Berg het nieuws. Het monument voor de gestorven Britse wielrenner Tom Simpson lag omver. Hoogstwaarschijnlijk door een storm, want het kan spoken op de Mont Ventoux. Ik zag de foto en twitterde: “Ik zal er geen traan om laten”.

Het gaat heel langzaam. Stapje voor stapje. De eerste vertoning van mijn film over de magische Mont Ventoux was voor tachtig vrienden en familieleden in het Luxor theater in Zutphen, een thuiswedstijd. Daarna volgden er meer filmhuizen die het verhaal wilden vertonen; langzaam werd een tipje van de sluier opgelicht. Even had de NOS interesse, maar zij gebruikten als excuus dat er geen budget was, want dit was een 'Kroningsjaar'. Willem en Maxima kregen de schuld.

Mijn ouders noemden mij meestal Jan. Want eigenlijk had ik een jongen moeten zijn. Je kent dat wel, de eerste baby zou een zoon zijn, en werd een dochter, mijn zus Karina Gerardina, genoemd naar de opa's Krijn en Gerard. Dan zou de tweede toch zéker een jongen zijn, en geven we hem de naam naar de komeet Arend-Roland die door astronoom Arend en astronoom Roland was ontdekt in november 1956. Een meisjesnaam hoeven we niet te verzinnen...

Over 5 dagen dendert het Tour de France peloton over de Kale Berg, de Berg waar het altijd waait. Verwachtte temperatuur? 35 graden. Nog niet zo warm als in 1967, maar toch... De renners hebben dan al 221 kilometer in de benen voordat ze beginnen aan de klim vanaf Bedoin. Het zal er warm zijn en druk, vol mensen en muziek, een beetje zoals in 2009, zoals in de beelden van mijn film.

Het gaat goed. Het gaat goed met mijn kind dat 'Film' heet en die ik dezer dagen aan de wereld presenteer. Zo voelt het, als de presentatie van je kind. We hebben deze week voor meer dan 150 gasten een première gegeven in Utrecht, op een plek waar ik zo'n 500 meter vandaan alle lassen heb gemaakt.

Hé, ken je die al van die berg met die top? Je gaat naar boven en komt erachter dat daar de antwoorden niet zijn! Hoe vaak zullen mensen dat niet voelen. Ze beginnen ergens aan, stomen door, zwoegen, vechten, kijken alleen maar naar het einddoel. Naar dat diploma, dat artikel, die film... Weten waar je heen gaat is cruciaal, want als je een reis begint is het wel fijn te weten wanneer de reis klaar is. Maar... is de reis ooit klaar?

Langzaam, stapje voor stapje, naderen we het einddoel, de . In december gaan we de audio afmaken, al het geluid krijgt dan de aandacht die het verdient. Dan ga ik met de film de boer op. Wat een enorm project... Maar nu kan ik eindelijk wat laten zien!

Je bent een eind. Je hebt het eerste vlakke stuk gehad. Dan de steile haarspeldbocht bij St. Estève. Je draait links, naar boven. Heel even zie je de toren waar je heen wilt. Maar dan is er het bos. Meters maken kan niet. Je kruipt naar boven. Je herkent de weg. Zelf gereden. Anderen aangemoedigd. 

Soms geeft het Univers je een signaal om te wachten. Om het rustig aan te doen. Om geduld te hebben. Zoals nu. Ik ben vorige week gevallen met mijn fiets, stond te wachten op Bas en Jip, toen ze eraan kwamen draaide ik een rondje om mijn as met mijn blauwe paard om weer met hen mee op te fietsen, er lagen steentjes op de weg, glij, pats, boem, linkervoet vast in toe-clip en daar lig je met linkerbeen in een wokkel. Lulliger kan je bijna niet vallen, ja misschien van de keukentrap.

13 augustus. Vandaag is het een bijzondere dag. Joanne Simpson is Cinglé geworden. 3 keer de Ventoux beklimmen op één dag. Haar vader deed het niet...
Het idee van Joanne om voor Cinglé te gaan was voor mij de eerste aanzet voor mijn film. Alsof de cirkel rond moest worden deed ze het nét voordat ik de Ventoux film af heb, en ga indienen bij een groot festival in Amsterdam: het IDFA.

Mijn film over de Ventoux begon door een ontmoeting. In mei 2008 fietstemijn man Bas weer eens naar boven. Ik niet. Ik zat met zoon Jip op het terras van Chalet Reynard. Ik koffie, hij cola, wachten op papa. Het was rustig, er zaten alleen twee vrouwen met zonnekleppen en zonnebrillen.

Wat heb ik toch met Bergen? Ik ben opgegroeid in een vlak land...een groen land... maar bergen? Die zijn hier niet....Mijn eerste ervaring met een Berg was de Ventoux. Ik had geen idee waar ik aan begon. Maar je hoeft niet ergens klaar voor te zijn om er aan te beginnen

Ontbijt achter de kiezen, camera, zenders, batterijen in één tas, statief in de ander. Ik pak de auto in en twee mannen staan klaar met een rood-zwart en een groen-blauw paard. Vandaag bestijgen zij de Berg, en ik ga het vastleggen.